Pierwsza ruja u kotki

Wiemy już, że czas rui u kotki może być wymagający i wiązać się z wyraźnymi zmianami w zachowaniu zwierzęcia.

W przypadku kotek domowych pierwsza ruja może pojawić się o dowolnej porze roku, u dziko-żyjących i niekastrowanych przypada na przełom lutego/marca, a kolejne na lipiec sierpień. W tym okresie kotki mają najczęstsze i najmocniejsze ruje.  U kotek domowych, przebywających głównie w mieszkaniach te terminy ulegają zatarciu, głównie przez sztuczne oświetlenie działające przez większość czasu i podczas każdej pory roku. U takich kotek nie ma określonych terminów, na które przypadają rujki.

Pierwsza ruja u kotki, a co za tym idzie osiągnięcie przez nią dojrzałości płciowej zależy nie tylko od warunków życia, ale również od kilku innych czynników.  Wpływ na pojawienie się pierwszej rui u kotki mają:

• wiek – między 4 a 12 miesiącem życia
• waga – kotki o wadze powyżej  2,5 kg dojrzewają szybciej
• rasa kota – tzw. dachowce dojrzewają szybciej niż np. persy, u których ruja pojawia się w wieku od 12 – 18 miesięcy
• długość włosa – kotki długowłose wchodzą w okres dojrzewania później, niż kotki krótkowłose
• pora roku – w danym sezonie (najczęściej od stycznia do września) występują mniej więcej 2-3 cykle z kilkoma rujami. Jeśli kot wejdzie w okres dojrzewania poza tym okresem, ruja może się trochę przesunąć.

Pierwsza ruja może się pojawić już w 4 miesiącu życia, dlatego zaleca się przeprowadzenie zabiegu kastracji jeszcze przez jej pojawieniem.

Jak często występuje ruja u kotki?

Koty są zwierzętami sezonowo poliestralnymi, co oznacza, że swoją aktywność płciową zwiększają wraz z wydłużającym się czasem trwania dnia. Częstotliwość występowania rui u kotki zależy od tego czy żyje na wolności czy jest zamknięta w domu.
U kotek żyjących na wolności albo tych, które większość czasu spędzają na dworze, okres godowy występuje najczęściej dwa do trzech razy w roku. Zaczyna się on wczesną wiosną na przełomie lutego i marca tak zwanym „kocim marcowaniem”, potem występuje latem, a kończy się jesienią. Związane jest to z ilością światła, temperaturą otoczenia i długością dni. Zwiększające się natężenie światła pobudza bowiem przysadkę mózgową, która stymuluje z kolei układ hormonalny samicy.

Dla kocic, które nie wychodzą i pozostają w mieszkaniu, wygląda to zupełnie inaczej. Sztuczne ogrzewanie i światło zaburzają naturalny cykl, co w konsekwencji prowadzi do częstszego występowania rui. Może się ona pojawić o każdej porze roku, nawet częściej niż dwa czy trzy razy. W warunkach domowych kotka ma zapewnione poczucie bezpieczeństwa, pokarm i opiekę. Te czynniki wpływają na to, że u kotki domowej cykl płciowy często jest rozregulowany.

Ile trwa ruja u kotki?

U kotek wolno-żyjących ruja z reguły nie trwa długo, ponieważ samica szybko zostaje pokryta. Zakłada się, że trwa ona około 7 dni.
Okres rui u kotki domowej może trwać nawet do 21 dni. Może być i tak, że kotka będzie miała ruję permanentną. Dzieje się to wtedy, jeśli ruja trwająca np. tydzień powraca już po 10 dniach, bądź po dwóch tygodniach i taki proces wciąż się powtarza. Głównym powodem jest fakt, że domowa kotka jest izolowana i niedopuszczana do kocura, a jej potrzeby do rozrodcze nie są zaspokojone.

Fazy rui u kotki

Każda ruja u kotki dzieli się na cztery fazy:

1.Proestrus –  faza przed rują, trwa około dwóch dni. Twoja kotka zaczyna się o wszystko ocierać; tę krótką fazę łatwo możesz przeoczyć, gdyż jej oznaki nie są wyraźne; objawy rui zostaną omówione w kolejnym punkcie.

2. Estrus: faza trwa od 1 do 21 dni. Jest to okres rui właściwej, kiedy zwykle dochodzi do zapłodnienia; faza ta kończy się najczęściej po siedmiu dniach; objawy okresu rui: głośne wycie i zawodzenie (aby przywołać kocury), opuszczanie tylnej części ciała aby udostępnić narządy do rozrodu; w tym okresie należy być szczególnie czujnym, bo kotka może za wszelką cenę chcieć wydostać się na zewnątrz; jeśli planowane jest potomstwo, kotka powinna zostać sparowana  pomiędzy drugim a piątym dniem tej fazy;

3. W tej fazie wyróżniamy 2 sposoby zachowania, w zależności od tego, czy doszło do owulacji, czy nie:

• Interestrus – faza trwa od 2 do 19 dni, z reguły około tygodnia; to okres przejściowy, w którym hormony stopniowo zanikają i ustępuje napięcie;
• Diestrus –  jeśli w tym okresie doszło do owulacji, to organizm kotki produkuje hormony niezbędne do podtrzymania ciąży; może zdarzyć się sytuacja, że pomimo owulacji do zapłodnienia nie doszło i wtedy istnieje ryzyko tak zwanej ciąży urojonej, co może potrwać aż do dwóch miesięcy;

4. Anoestrus – to ostatnia faza, która w naturze trwa od października do stycznia, kiedy to układ rozrodczy całkowicie się wycisza; po przejściu tego okresu organizm kotki ponownie jest gotowy do zapłodnienia i rozrodu.

U kotek domowych proces ten może być zaburzony, a faza anoestrus może nie występować wcale. Dlatego powinno się uważnie obserwować kocicę i być przygotowany na każdą sytuację.

Co ciekawe kotki długowłose mają krótszą ruję niż krótkowłose.

Oznaki rui u kotki

Każdy posiadacz kotki, szczególnie pierwszej, zastanawia się czy jest w stanie rozpoznać, że pupilka ma ruję. Objawy rui są jednoznaczne i łatwe do rozpoznania, ponieważ kotka:

• staje się bardzo pobudzona, ruchliwa, niespokojna, niekiedy nawet agresywna
• intensywnie domaga się pieszczot, ociera się o nogi, meble i przedmioty
• podczas głaskania przyjmuje charakterystyczną pozę – ma wygięty do dołu grzbiet, wypina tylną cześć ciała, a ogon ma uniesiony do góry
• nieustannie wydaje z siebie charakterystyczne dźwięki i donośne odgłosy, przypominające wycie, jednocześnie głośno miauczy
• często wylizuje się pod ogonem
• częściej korzysta z kuwety, jednocześnie jej mocz charakteryzuje się intensywnym, nieprzyjemnym zapachem
• tarza się po podłodze, wijąc się jak gąsienica i trąc karkiem i tyłem głowy o podłogę
• może znaczyć teren, rozprowadzając mocz po ścianach albo meblach
• nie ma ochoty na zabawy
• z reguły ma mniejszy apetyt
• narządy płciowe u kotek ulegają zmianie – stają się o nabrzmiałe i widoczne są naczynia krwionośne.

Należy pamiętać, że czas trwania rui, jej objawy, a także wpływ na zachowanie kotki, jest zależny od danego osobnika. Niektóre kotki nie mają żadnych widocznych objawów rui, ale są gotowe do pokrycia. Dlatego nie powinno się trzymać kotki wraz kocurem, jeśli nie są obydwoje wykastrowani, gdyż może zakończyć się to niespodziewaną ciążą, nawet wśród rodzeństwa.

W okresie rui kotka może się wielokrotnie parować, co może prowadzić do sytuacji, że kocięta z jednego miotu mogą mieć różnych ojców.

Higiena kuwety w czasie rui u kotki

W tym okresie należy zachować szczególną higienę kociej toalety. Koty to bardzo czyste zwierzęta, a w okresie rui  kotka staje się jeszcze bardziej wrażliwa na tym punkcie. Z powodu częstego załatwiania się, może ona bojkotować swoją toaletę i załatwiać się poza nią, jeśli ta nie będzie czysta i regularnie sprzątana. Do częstszego czyszczenia kuwety może zmusić również inny zapach moczu w okresie rui, który z powodu dużej zawartości feromonów jest bardziej intensywny. 

Jak zatrzymać ruję u kotki?

Kotka, która ma ruję, a nie wychodzi z domu i nie zostaje dopuszczona do kota, zachowuje wysoki poziom hormonów w organizmie. Po przejściu pierwszej fazy rui szybko może pojawić się kolejna. Jeśli kotka wielokrotnie nie zostanie pokryta, kolejna ruja może zamienić się w ruję permanentną. W takiej  sytuacji kotka ma stale podwyższony poziom estrogenów, a to jest dla niej męczące fizycznie i psychicznie.

Istnieją dwie metody na przerwanie rui:

• Środki hormonalne – podawane w postaci zastrzyku przez lekarza weterynarii (na okres trzech miesięcy) bądź też w postaci tabletek; objawy rui znikają po upływie kilku dni, ale podawanie hormonów przez dłuższy okres może grozić niebezpiecznym ropomaciczem; antykoncepcja hormonalna może także prowadzić do powstawania nowotworów, wzrostu apetytu, przerosty listwy mlecznej oraz hamowania pracy nadnerczy;  antykoncepcję hormonalna powinno się stosować jedynie doraźnie;
• Kastracja – zabieg chirurgiczny, podczas którego u samic usuwane są jajniki, jajowody oraz macica,  dodatkowo hamuje on produkcję hormonów, mogących powodować ruję i inne zachowania związane z rozrodem; kotkę najlepiej poddać kastracji nim zanim osiągnie ona dojrzałość płciową w wieku siedmiu miesięcy; kastracja jest nadal możliwa, nawet jeśli kotka przeszła już ruję, a nawet rodziła;

Uwaga – zabiegu kastracji nie wykonuje się w trakcie rui, trzeba ją przeczekać.

Inne artykuły o zdrowiu kotów znajdziesz tutaj.

Czy jest obowiązek kastrowania kotek?

Nie ma ustawowego obowiązku sterylizacji kotek. Również podawanie jej leków hormonalnych zależy wyłącznie od woli opiekuna. Należy być jednak świadomym konsekwencji braku sterylizacji.

Jeśli opiekun nie planuje hodowli kotów, to poddając ją kastracji, można zaoszczędzić jej cierpienia psychicznego i fizycznego, ale przede wszystkim skutecznie zapobiec wielu chorobom układu rozrodczego. Wbrew panującym mitom o kastracji, w żadnym przypadku nie pozbawia się kotki szczęścia macierzyństwa, ponieważ nie odczuwa ona dyskomfortu z powodu braku potomstwa. Dążenie do rozmnażania to czysty instynkt.

W szczególności kotka domowa narażona jest na ruję permanentną. Jeśli nie zostanie poddana jej zabiegowi kastracji, ruja może występować nawet co dwa albo trzy tygodnie. To poważne obciążenie dla zwierzęcia i wzrastające ryzyko chorób hormonalnych. Stale podwyższony poziom hormonów może prowadzić do powstania torbieli jajników, raka macicy lub stanu zapalnego macicy. Ponadto jeśli kotka nie jest w stanie odpoczywać pomiędzy okresami rui, może niebezpiecznie schudnąć, bo cierpi na stały brak apetytu.

Kastracja zapobiega ponownemu występowaniu rui u kotki, co czyni ją bardziej zrównoważoną i spokojną.

Jak złagodzić objawy rui u kotki?

Jeśli planowany jest rozród kotki, istnieją metody jak złagodzić objawy rui, zanim dojdzie do sparowania. W takiej sytuacji należy:

• upewnić się, czy w bliższym i dalszym otoczeniu kotki nie ma żadnych samców, których obecność może ją pobudzać
• upewnić się, że są zamknięte drzwi, okna oraz klapy dla kotów
• zmniejszyć natężenie światła
• podawać kotce jej ulubione jedzenie
• zabawiaj kotkę, ponieważ intensywna zabawa pozwoli rozładować stres i ją zmęczyć, co zapewni spokojny sen
• ustawić kocimiętkę w pobliżu legowiska, zapach zioła ma właściwości pobudzające inne rejony mózgu, a także uspokajające; kocimiętka odwraca uwagę kotek w rui od poszukiwania partnera.
• obniżyć o kilka stopni temperaturę w pomieszczeniu, w którym najczęściej przebywa kotka
• pod kontrolą lekarza weterynarii można kotce leki uspokajające lub wyciszające (np. ziołowe preparaty z walerianą) oraz obniżające działalność hormonów
• unikać nadmiernego pobudzania kotki, przez ograniczanie głaskania czy przytulania.

Podsumowanie

Ruja u kotki ma tylko jeden cel – sparowanie się z kocurem. To trudny i meczący dla niej czas. Powtarzające się ruje i brak ciąży mogą być powodem poważnych chorób. Jeśli jednak wbrew zamiarom dojdzie do kontaktu z samcem i  kotka spłodzi potomstwo, należy zadbać o bezpieczny dom dla nowo narodzonych kociaków, tak aby nie trafiły do przepełnionych schronisk ze zwierzętami.
W rękach opiekuna leży cała odpowiedzialność za zdrowie i dobro kotki, i jej potomstwa

Najczęściej zadawane pytania

1. Kiedy kotki osiągają dojrzałość płciową?

Większość kotek osiąga dojrzałość płciową między 5 a 10 miesiącem życia, chociaż to zależy od większej ilości czynników.

2. Czym jest ruja u kotki?

To okres, w którym kotka jest gotowa do rozrodu i szuka partnera, często przejawiając zmiany w zachowaniu takie jak nadmierne pobudzenie, wokalizowanie i ocieranie się.

3. Jak często kotki mają ruję?

Kotki na wolności mają ruję sezonowo, zazwyczaj 2-3 razy w roku. W domowych warunkach, może to być częstsze z powodu sztucznego oświetlenia. 

4. Jakie są objawy rui u kotek?

Kotka może być niespokojna, głośno miauczeć, ocierać się o przedmioty, przybierać charakterystyczną pozę i częściej korzystać z kuwety. 

5. Jak można złagodzić objawy rui?

Można ograniczyć kontakt z samcami, zapewnić zabawę i spokój, użyć kocimiętki, unikać pobudzania oraz podać leki uspokajające zgodnie z zaleceniami weterynarza. 

6. Czy ruja może być niebezpieczna dla kotki?

Permanentna ruja może prowadzić do problemów zdrowotnych takich jak torbiele jajników czy ropomacicze. 

7. Jak zapobiegać rui u kotek?

Kastracja jest najskuteczniejszym sposobem na zapobieganie rui i związanych z nią problemów zdrowotnych. 

Powrót: Zdrowie kotów.